تکوین شخصیت علمی و مذهبی فقهی امام شافعی

مسأله‌ی این پژوهش، تکوین شخصیّت علمی و مذهب فقهی امام شافعی است. رهیافت جدید معرفتی و روشی شافعی در اجتهاد و استنباط فقهی، برآیند شرایط زمانی و مکانی بود. او با ارائه‌ی خوانشی جدید از اجتهاد مبتنی بر نقل صحیح و عقل سلیم و متأثر از بوم‌های مختلف و عُرف آن‌ها، میان دو رویکرد فقهی رایج اهل‌حدیث و اهل‌رأی را جمع کرد. شافعی در زمان حیات خود، نظرات فقهی‌اش را در دو روایت قدیم و جدید ارائه نمود. وی بر خلاف چهره‌های معاصر خود که اغلب متعلق به یک شهر و بوم خاص بوده‌اند، شخصیتی چند بومی بود. وی از اساتید مکاتب مکّه، مدینه، عراق، یمن و مصر، زبان عربی، تفسیر، فقه و حدیث را آموخت و با بهره‌گیری از آموخته‌های علمی و اندوخته‌های تجربی‌، مذهب فقهی‌اش را مبتنی بر اصول مدوّن فقهی و روش جدید و متفاوت از مکتب اهل‌حدیث و اهل‌رأی بنیان نهاد. در این نوشتار تلاش بر این است تا بر مبنای روش تاریخی، چگونگی تکوین شخصیّت چندبومی شافعی و رویکردهای معتدل او در حوزه‌های فقه و اصول‌فقه، علم‌الحدیث و تفسیر، تبیین گردد.